Суҳбати ихтисосии журналист Фирӯзи Раҳмониён бо муовини Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон,
Сарпрокурори ҳарбӣ, генерал — майори адлия Мирзозода Сафаралӣ Раҳим
Дар ҷаҳони муосир зуҳуроти нангини экстремизм ва терроризм ба рушди инсоният хатари ҷиддӣ эҷод менамояд. Кӯшишҳои сиёсисозии дин дар бозиҳои геополитикӣ барои абарқудратҳо ҳамчун меъёр қарор гирифта, дар заминаи он гурӯҳҳои манфиатхоҳ низоъ ва даргириҳоро дар манотиқи мухталифи сайёра роҳандозӣ мекунанд. Вобаста ба ин ва дигар масоили дахлдор суҳбат ороста шуд.
- Сентябри соли равон дар ҳафтаномаи «Тоҷикистон» мусоҳибаи Ш. Ҳамдампур бо судяи Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Ш. Азизов, ки ҳалномаи судиро дар бораи ташкилоти террористӣ-экстремистӣ шинохтани ҲНИТ қабул кардааст, таҳти унвони «То табаддулот се рӯз монда буд» интишор гардид. Сараввал мехостем, ки андешаи худро перомуни матлаби мазкур иброз доред.
- Ташаккур. Ман ба далелҳои аз тарафи судяи Суди Олӣ Ш. Азизов овардашуда розӣ ҳастам, чунки дар он мусоҳиба сухан дар бораи тасмимҳои меъёрии ҳуқуқӣ меравад. Яъне, ҷанбаи ҳуқуқии масъала бо дарназардошти ҳалномаи мақомоти судии кишвар мақоми аввалро касб кардааст. Хотиррасон бояд шуд, ки 22 сентябри соли 2015 ба Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аризаи даъвогии Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ташкилоти террористӣ — экстремистӣ эътироф намудани ҲНИТ, қатъи фаъолият ва барҳам додани он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод гардид. Аризаи Прокурори генералӣ бо таҳлили маводи парвандаҳои ҷиноятии солҳои охир тафтишнамудаи мақомоти прокуратура, амнияти миллӣ ва корҳои дохилӣ оид ба ҷиноятҳои сангини содиркардаи роҳбарону аъзои фаъоли ҲНИТ асоснок карда шудааст. 29-уми сентябри соли 2015 бо ҳалномаи Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аризаи Прокурори генералӣ қонеъ карда шуда, фаъолияти Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон дар Тоҷикистон расман қатъ ва ҳамчун ташкилоти террористӣ — экстремистӣ эътироф карда шуд.
- Аз назари ҳуқуқӣ ба фаъолияти созмонҳои сиёсии динӣ чӣ гуна баҳо медиҳед ва бо дарназардошти кадом далелҳои ҳуқуқӣ ҲНИТ ҳамчун ҳизби террористӣ шинохта шуд?
- Мутобиқи моддаи 8 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис ва фаъолияти иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва ҳизбҳои сиёсие, ки нажодпарастӣ, миллатгароӣ, хусумат, бадбинии иҷтимоӣ ва мазҳабиро тарғиб мекунанд ва ё барои бо зӯрӣ сарнагун кардани сохти конститутсионӣ ва ташкили гурӯҳҳои мусаллаҳ даъват менамоянд, манъ мебошад.
Дар солҳои 2010 — 2015 аз ҷониби аъзои ҲНИТ содир кардани беш аз 40 ҷинояти вазнин ва махсусан вазнин ба қайд гирифта шудааст, ки аксарияти онҳо ҷиноятҳои дорои хусусияти экстремистӣ ва террористӣ, аз ҷумла барангехтани кинаю адовати динӣ, иштирок дар иттиҳодияҳои ҷиноятӣ ва экстремистию террористӣ, даъватҳои оммавӣ барои бо роҳи зӯроварӣ тағйир додани сохти конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мебошанд.
Алоқамандии аъзои ҲНИТ ба куштори даҳҳо шаҳрванди бегуноҳ дар ҷараёни тафтишоти парвандаҳои ҷиноятӣ тасдиқи худро ёфт. Аз ҷумла, исбот шуд, ки раиси бахши ҲНИТ дар ноҳияи Рашт Давлатов Ҳусниддин ба ташкилоти террористии «Ансоруллоҳ» таҳти роҳбарии Раҳимов Абдулло бо лақаби «мулло Абдулло» ва Давлатов Аловиддин бо лақаби «Алӣ Бедакӣ», ки соли 2010 дар водии Рашт нисбат ба 25 нафар хизматчии ҳарбии Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамлаи террористӣ содир намудааст, шомил буд.
Тафтиши парвандаҳои ҷиноятӣ ва санҷишҳои гузарондаи мақомоти ҳифзи ҳуқуқи кишвар раванди шомилшавии аъзои ҲНИТ-ро ба сафи ташкилоти байналмилалии террористии «Давлати исломӣ», ки бо ҳалномаи Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз 14 апрели соли 2015, фаъолияташ дар ҷумҳурӣ манъ шудааст, ошкор намуд. Чунончӣ, зимни азназаргузаронии манзили истиқоматии роҳбарону фаъолони ҲНИТ фитаҳо бо наворҳои видеоӣ, ки дар онҳо куштору таркиш ва дигар амалҳои ваҳшиёнаи ҷангиёни «Давлати исломӣ» сабт гаштаанд, дарёфт ва мусодира гардиданд.
- Тафтишот дар мавриди амалҳои ҷиноятии раиси ҳизб М. Кабирӣ ва генерал А. Назарзода, ки ба кӯшиши табаддулоти давлатӣ айбдор шудаанд, кадом далелҳоро дорад?
- Дар рафти тафтишоти пешакии парвандаи ҷиноятӣ бо далелҳои раднопазир, аз қабили нишондодҳои шоҳидон, ҷабрдидагон, айбдоршавандагон, наворҳои видеоӣ, далелҳои шайъии (мавод, нақшаҳо, варақаҳо, фитаҳо, силоҳу лавозимоти ҷангӣ ва ғайра) дар рафти азназаргузаронии ҳуҷраҳои корӣ ва манзилҳои зисти роҳбарону фаъолони ҲНИТ ёфтагирифташуда, собит гардид, ки роҳбари ҲНИТ М. Кабирӣ бо маслиҳати пешакӣ бо дигар аъзои раёсати олии ҲНИТ ва собиқ муовини вазири мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон A. Назарзода бо мақсади бо роҳи зӯроварӣ ғасб кардани ҳокимияти давлатӣ ва тағйир додани сохти конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон зиёда аз 20 гурӯҳи ҷиноятиро, ки ҳар кадом то 30 — нафарӣ аъзо дошт, созмон додаанд. Ба ин гурӯҳҳо баъзе аз собиқ размандагони Иттиҳоди неруҳои мухолифин ва дигар атрофиёни А. Назарзода роҳбарӣ мекарданд. Бо мақсади аз ҷиҳати моддию молиявӣ дастгирӣ намудани аъзои иттиҳоди ҷиноятии террористӣ, ба онҳо тавассути фондҳои ба ном хайриявии кишварҳои манфиатдори хориҷӣ мунтазам кумаки молию пулӣ мерасонданд.
Ҷиҳати амалӣ намудани ҳаракатҳои ҷинояткорона, аз рӯи маслиҳати пешакӣ, гурӯҳҳои мусаллаҳро барои аз кор баровардани воситаҳои алоқаи телефонӣ ва ғасб кардани иншооти муҳими давлатӣ, аз қабили Қасри миллат, Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Фурудгоҳи байналмилалии шаҳри Душанбе, биноҳои маъмурии КДАМ, ВКД, Вазорати мудофиа, Кумитаи телевизион ва радио, РВКД — и шаҳри Душанбе, ШВКД-и ноҳияҳои Фирдавсӣ, Сино, Шоҳмансур, Исмоили Сомонӣ ва шаҳри Ваҳдат муваззаф карданд.
Далели дигар, ки гунаҳгории М.Кабирӣ ва ҳаммаслаконашро дар содир намудани ҷиноятҳо тасдиқ мекунад, иштироки бевоситаи номбурда дар маблағгузории суиқасди табаддулоти давлатӣ мебошад. Аз ҷумла, 2 сентябри соли 2015 бо супориши М.Кабирӣ писараш Руҳулло бо ҳамроҳии ронандааш Ҳ. Т. Сайфов пули нақдро ба маблағи 1 миллиону 200 ҳазор доллари ИМА ба хонаи А. Назарзода бурда, ба ӯ супурдаанд.
Шаби 3 ба 4 сентябри соли 2015 зиёда аз 150 узви иттиҳоди ҷиноятӣ бо супориш ва роҳбарии бевоситаи А. Назарзода дар дохили собиқ корхонаи нонпазӣ, воқеъ дар шаҳри Душанбе, кӯчаи А. Дониш, ки ба А. М. Назарзода мансуб буд, ҷамъ омада, бо силоҳҳои оташфишони автомат, пулемёт, гранатомёт ва дигар лавозимоти ҷангӣ ғайриқонунӣ мусаллаҳ гардиданд.
Баъдан А. Назарзода маҳз бо супориши М. Кабирӣ бо суиистифода аз мақоми хизматии муовини вазири мудофиа, якҷо бо ҳаммаслакон навбатдори Нуқтаи назорати гузаргоҳи Вазорати мудофиа, қисмҳои ҳарбии №17651 ва 08050 — ро бесилоҳ гардонда, ба бинои маъмурии Вазорати мудофиа ва қисмҳои низомии номбурда ғайриқонунӣ ворид шуданд. Аз он ҷо миқдори зиёди аслиҳаи оташфишон, сарулибоси ҳарбӣ ва лавозимоти ҷангиро бо мақсади мусаллаҳ гардондани аъзои иттиҳоди ҷиноятӣ тасарруф намуданд.
Онҳо худи ҳамон шаб дар ҳудуди шаҳри Душанбе, ноҳияи Рӯдакӣ ва шаҳри Ваҳдат ба кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, ки дар иҷрои вазифаҳои хизматӣ қарор доштанд, бо истифода аз силоҳи оташфишон ҳуҷумҳои мусаллаҳона анҷом доданд. Дар натиҷа 10 хизматчии мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ба ҳалокат расида, 7 нафар бо ҷароҳатҳои ҷисмонӣ дар беморхона бистарӣ гардид.
- Аз далелҳои оварда метавон натиҷа гирифт, ки М. Кабирӣ тавассути А. Назарзода шабакаи ҷиноятиро роҳбарӣ ва назорат мекардааст. Ҳамин тавр?
- Бале. Аз августи соли 2006 М. Кабирӣ роҳбарии ҲНИТ — ро ба уҳда дошта, бо дағалона вайрон кардани шартҳои Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон, аз 27 июни соли 1997, якҷо бо дигар ҳаммаслакон пайваста бо истифода аз усулҳои таблиғоти динӣ мардумро рӯҳан барои бо роҳи зӯроварӣ тағйир додани сохти конститутсионӣ дар кишвар омода месохтанд.
- Кирдорҳои ҷиноятии М. Кабирӣ, А. Назарзода ва ҳаммаслаконашон бо кадом моддаҳои Кодекси ҷиноятӣ бандубаст карда шудаанд?
- Дар асоси далелҳои боэътимод пурра собит шудааст, ки роҳбарону фаъолони Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон, бидуни шак, дар табаддулоти давлатӣ даст доштаанд. Бинобар ин, бо ҳукми Коллегияи судӣ оид ба парвандаҳои ҷиноятии Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз 2 июни соли 2016, чордаҳ узви раёсати олии ҲНИТ дар содир намудани ҷиноятҳои даъвати оммавӣ барои бо роҳи зӯроварӣ тағйир додани сохти конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон, исёни мусаллаҳона, терроризм ва маблағгузории он гунаҳгор дониста шуда, маҳкум гардиданд. Нисбат ба М. Кабирӣ тавассути Интерпол кофтукови байналмилалӣ эълон карда шудааст.
- Модоме ки аъмоли содирнамудаи роҳбарону фаъолони Ташкилоти экстремистӣ — террористии ҲНИТ бо ин қадар моддаҳои Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиноят ҳисобида шаванд, пас барои чӣ баъзе аз кишварҳои хориҷӣ, махсусан аврупоӣ онҳоро нодида мегиранд. Магар ин кирдорҳо дар он кишварҳо ҷиноят нестанд?
- Бояд зикр кард, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун узви комилҳуқуқи ҷомеаи ҷаҳонӣ, ки ба санадҳои ҳуқуқии байналхалқӣ имзо гузоштааст, фаъолияти ҲНИТ — ро ба таври шаффоф тибқи талаботи қонунгузорӣ ва меъёрҳои ҳуқуқи байналмилалӣ баррасӣ намуд.
Аъмоли террористии Ташкилоти экстремистӣ — террористии ҲНИТ аз рӯи талаботҳои моддаи 129 (созмон додани иттиҳоди ҷиноятӣ) — и Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Федеративии Олмон, моддаҳои 149 (барангезондани халқ барои шӯриши яроқнок бар зидди ҳокимият), 313 (созмон додани иттиҳоди ҷиноятӣ) — и Кодекси ҷиноятии Туркия, моддаҳои 127 (бо роҳи зӯроварӣ тағйир додани сохти конститутсионӣ), 128 (бо роҳи зӯроварӣ бартараф кардани мақоми конститутсионӣ), 140 (суиқасд ба суст кардани иқтидори ҳарбӣ) — и Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Полша, моддаҳои 242 (хиёнат ба давлат), 249 (кӯшиши бо роҳи зӯроварӣ аз вазифааш дур кардани Президент), 278 (созмон додани иттиҳоди ҷиноятӣ) — и Кодекси ҷиноятии Австрия, моддаҳои 104 (суиқасд барои вайрон кардан ва тағйир додани шакли идоракунӣ), 113 (шӯриши яроқнок), 124 (суиқасд ба барангехтани ҷанги шаҳрвандӣ) — и Кодекси ҷиноятии Белгия, инчунин, Конвенсияи Шӯрои Аврупо «Дар бораи пешгирии терроризм», аз 16 майи соли 2005, Декларатсия «Дар бораи андешидани чораҳо оид ба барҳам додани терроризми байналмилалӣ», ки бо Қатъномаи Ассамблеяи генералии СММ, аз 9 декабри соли 1994, қабул карда шудааст, ҳамчун ҷиноят баҳогузорӣ ва тафсир мегардад.
Террорист дар куҷое, ки ҷиноят содир кунад, вай террорист аст. Ашхосе, ки чунин ҷиноятҳои хусусияти террористидоштаро дар дилхоҳ кишвар содир мекунанд, ҳатман тибқи қонунгузории ҷиноятии он давлат ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашида мешаванд.
Бинобар ин, соли 2016 ҲНИТ ба феҳристи ташкилотҳои террористии Созмони ҳамкории Шанхай ва Созмони Аҳдномаи амнияти дастаҷамъӣ ворид карда шудааст.
- Ин тавр бошад, барои чӣ роҳбарони ташкилоти террористии ҲНИТ дар баъзе аз кишварҳои хориҷӣ то ҳол озодона мегарданд?
- Мутаассифона, баъзе кишварҳо манфиатҳои геополитикии худро афзал дониста, аз стандартҳои дугона истифода менамоянд. Онҳо зери қаноти созмонҳои ба ном байналмилалию ҳифзи ҳуқуқ ва озодиҳои инсон, ки ҳадафи аслиашон танҳо ҳимояи манофеи кишвари муассис аст, минбарҳои таблиғотиро дар ихтиёри террористоне чун Кабирию думравонаш мегузоранд ва онҳоро маблағгузорӣ мекунанд. Аммо ин гурӯҳҳо ба ҳадафи нопоки худ нахоҳанд расид, зеро мардум ҳақиқати воқеиро дарк намуд ва фаҳмид, ки агар ҲНИТ муваффақ мешуд, чӣ оқибату балоҳоро ба сари халқ ва Ватани азизамон меовард.
- Ташаккур барои суҳбат!
Бознашр аз рӯзномаи «Ҷумҳурият»,
31 октябри соли 2017, № 224 (23305)
